Το δημιούργημα και ο δημιουργός: η δημιουργικότητα ενός ονείρου.

Ανάμεσα στα όνειρα διάσημων προσωπικοτήτων που οι ίδιοι οι δημιουργοί θέλησαν να αφήσουν στην ιστορία το γεγονός ότι ονειρεύτηκαν μπορούμε ενδεικτικά να αναφέρουμε τον Βάγκνερ που λέει πως σε όνειρο του άκουσε τον σκοπό του «Χρυσού του Ρήνου», του Μότσαρτ που μας περιγράφει τον «Μαγεμένο Αυλό», τον Καρτέσιο που είδε να ξεδιπλώνεται το φιλοσοφικό του σύστημα 'μπρός στα μάτια του, το Φλέμινγκ που φαντάστηκε πως θα ήταν η πενικιλίνη και θα μπορούσαμε να αναφέρουμε και πολλούς άλλους.

Δεν περιγράφουμε κάποιο θαύμα: πρόκειται για ανθρώπους που τους απασχολούσε κάτι συγκεκριμένο, στο οποίο αφιέρωσαν πολύ χρόνο και ξόδεψαν πολλή ενέργεια και τελικά το αποτέλεσμα δόθηκε κατά τη διάρκεια του ύπνου τους.

Με άλλα λόγια, τα όνειρα τους φαίνεται τελικά να είναι διεργασίες.

Αυτό συμβαίνει μόνο στους διάσημους;
Πρόσφατα, μία ψυχοθεραπευόμενη μου μιλούσε κατά τη διάρκεια της συνεδρίας μας για το γεγονός πως ανησυχούσε για τον πατέρα της, ότι θα του συμβεί κάτι κακό γιατί είδε ένα όνειρο στο οποίο ο πατέρας της ήταν σε κίνδυνο. Μία εβδομάδα αργότερα, στην επόμενη συνεδρία, μου λέει πως ο πατέρας της είχε ένα σοβαρό ατύχημα.
Το γεγονός αυτό είναι πολύ συχνό και καθόλου σπάνιο ή περίεργο!

Η αλήθεια είναι πως πράγματι ανησυχούσε για τον πατέρα της. Όχι όμως επειδή είδε όνειρο. Ανησυχούσε για τον πατέρα της γιατί μία σειρά από γεγονότα (αλληλουχίες) έδειχναν τον κίνδυνο να αυξάνεται ολοένα και περισσότερο στο εργασιακό του περιβάλλον.
Πρόκειται για πολύ χαρακτηριστικό όνειρο που εκφράζει τις ανησυχίες ενός ανθρώπου που, περισσότερο ασυνείδητα και λιγότερο συνειδητά, αντιλαμβάνεται (χωρις όμως να τα οργανώνει) κάποια γεγονότα ως επικινδυνότητα. Μία αλληλουχία γεγονότων που σε συνειδητό επίπεδο, για διάφορους λόγους, δεν τα επεξεργαζόμαστε.
Το όνειρο σε αυτή την περίπτωση αποτελεί αποτέλεσμα των διεργασιών αυτών και ίσως μάλιστα και να επιτελεί έργο προετοιμασίας και προφύλαξης του ατόμου, με την έννοια ότι το προετοιμάζει (αποκαλύπτει) για κάτι που δεν μπορούσε με άλλο τρόπο (συνειδητό) να σκεφτεί.
Οι περισσότεροι βέβαια τρομάζουν με την ιδέα και ορισμένοι καταφεύγουν και σε πιο μεταφυσικές ερμηνείες.
Τρομάζουν όμως γιατί αποδίδουν στο όνειρο διαφορετική σημασία και αξία από αυτό που είναι και έμμεσα το χειρίζονται σαν να μην είναι δικό τους προϊόν, αλλά ως αποτέλεσμα εξωγενών δυνάμεων. Στο σημείο αυτό φωλιάζουν πολλές προκαταλήψεις!

Τελικά, ένα όνειρο είναι ένας πίνακας στον όποίο μπορεί ο καθένας να προβάλει με ευκολία τα δικά του στοιχεία, την διάθεσή του, τις ανησυχίες του…

Ο ίδιος ο ονειρευόμενος όμως τι «βλέπει» σε αυτόν τον πίνακα όταν δεν ονειρεύεται;
Κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας δεν είναι σπάνιο ο ψυχοθεραπευόμενος να «θυμηθεί» ένα όνειρο. Προφανώς δεν είναι άσχετο αλλά άμεσα συνδεδεμένο με τις σκέψεις και τα συναισθήματα που εκφράζει τη δεδομένη στιγμή.
Πρόκειται για τους γνωστούς «συνειρμούς».
Με τον τρόπο αυτό, φυσικά και χωρίς κανέναν επιπλέον επηρεασμό, μπορεί να μιλήσει για το όνειρό του βλέποντας το πρόδηλο των παραστάσεων αλλά και κάποιους συμβολισμούς του. Θα δώσω κάποια στιγμή ίσως συγκεκριμένο παράδειγμα.
Όταν λέω «χωρίς κανέναν επηρεασμό» εννοώ πως έχω αποφύγει εκ των προτέρων το ενδιαφέρον μου για τα όνειρα, με τρόπο ώστε να ασχολούμαι με αυτά μόνο όταν είναι μέρος της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας και όχι εκτός αυτού του πλαισίου.
Με άλλα λόγια, η θέση μου είναι πως αν δεν μου μιλήσει για τα όνειρά του δεν θα τον βάλω εγώ στην διαδικασία αυτή. Διαφορετικά δεν θα μπορέσω να ακούσω τις ελεύθερες σκέψεις του που κάνει πάνω στο όνειρο οι οποίες έχουν μεγαλύτερη σημασία και από την ανάμνηση του ίδιου του ονείρου.
Για το λόγο αυτό, θεωρώ πως είναι σημαντικό να ξεφύγουμε από στερεότυπα του είδους: «οι ψυχολόγοι ασχολούνται με τα όνειρα και την ερμηνεία τους».

Θα επανέλθω όμως στα σημεία αυτά, για να δώσω κάποιες διευκρινήσεις, μιλώντας για τους ψυχοθεραπευτές και τις διαφορετικές προσεγγίσεις που μπορούν να υπάρξουν.