2010/03/16

Η ομοιοπαθητική είναι ιατρικό εναλλακτικό ολιστικό θεραπευτικό σύστημα.



Με αφορμή το σχόλιο που άφησε αναγνώστρια που αφορούσε ομοιπαθητικό - ψυχοθεραπευτή, θα προσπαθήσω να δώσω μία γενική και πολύ σχηματική εικόνα από τα όσα γνωρίζω για την ομοιοπαθητική, προκειμένου στη συνέχεια, σε μία άλλη ανάρτηση να περιγράψω τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα σε αυτή και την ψυχολογία και την ψυχοθεραπεία.

Καταρχήν η ομοιοπαθητική είναι μία ιατρική επιστήμη μέρος αυτών που ονομάζουμε «εναλλακτικές ιατρικές» (προσεγγίσεις ή τεχνικές). Πρόκειται για ένα εναλλακτικό ολιστικό θεραπευτικό σύστημα, εννοώντας πως είναι κάτι διαφορετικό από την συμβατική ιατρική. Όταν λέμε ολιστικό εννοούμε ότι αντιμετωπίζεται ο ασθενής στο σύνολό του, ως μία ολότητα και συνεπώς δεν προτείνονται φαρμακευτικές αγωγές διάφορες για τα διαφορετικά προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει: μπορεί να αποφευχθεί συνεπώς η μερική αντιμετώπιση από έναν γιατρό για την χοληστερίνη και την ουρία που έχω, από έναν άλλο για τα δερματικά που παρουσιάζω και έναν τρίτο για τους πόνους στις αρθρώσεις. Στην ομοιοπαθητική δεν μιλάμε για μία ασθένεια αλλά για διαφορετικά συμπτώματα. Με την έννοια αυτή, οι «διαγνωστικές» ετικέτες στην ομοιοπαθητική δεν έχουν θέση.

Η ομοιοπαθητική είναι γνωστή από την εποχή του Ιπποκράτη, ίσως και νωρίτερα, από τον οποίο και κατάγεται η σκέψη του "ομοίου που θεραπεύει το όμοιο". Στην πορεία ο Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε και τα δύο συστήματα, της ομοιο- και της άλλο-παθητικής. Η αλλοπαθητική είναι αυτό που γνωρίζουμε ως συμβατική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Άλλωστε όπως γνωρίζουμε στα Ασκληπιεία (βλέπε Επιδαύρου Ασκληπείο), ακριβώς επειδή είχαν καταλάβει πως υπάρχουν δρόμοι που συνδέουν το σώμα με την ψυχή, εφάρμοζαν και τεχνικές ψυχοθεραπείας, θα μπορούσαμε να πούμε (ενδιαφέρον θα ήταν να αφιερώσουμε ένα κείμενο πάνω σε αυτό). Βλέπετε ακόμη η ψυχολογία ήταν κλάδος της ιατρικής και αυτό για πολλούς αιώνες ακόμη έως ότου προσκολλήθηκε και ασχολήθηκε περισσότερο με την φιλοσοφία, την διδακτική και την παιδαγωγική (επανήλθε πολύ αργότερα στον χώρο της υγείας δυναμικά μάλλον χάρη στην ψυχανάλυση) και αποχωρίστηκε εντέλει από την συμβατική ιατρική όταν αυτή έπαψε να βλέπει το άνθρωπο ως "όλο" αλλά οργανώθηκε περισσότερο σε ενότητες με ειδικεύσεις ανά υποσύστημα και έτσι καταλήξαμε να έχουμε: ορθοπεδικούς, καρδιολόγους, πνευμονολόγους, ορμονολόγους κα.

Η ελλιπής αναγνώριση και παρέμβαση στους ψυχολογικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά της συμβατικής ιατρικής τα οποία βρίσκουν αντίθετους τόσο τους ψυχολόγους όσο και τους ομοιοπαθητικούς ιατρούς. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η αντιμετώπιση "δεν έχετε τίποτα, άγχος είναι!" που εύκολα μπορεί να ειπωθεί, σαν από μόνη της να μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά! Ωστόσο υπάρχουν κλάδοι της ιατρικής όπως η ψυχιατρική που έχει ενσωματώσει τους παράγοντες αυτούς στα διαφορο-διαγνωστικά κριτήρια ή τουλάχιστον στην μελέτη τους.
Τα παραπάνω είναι και ο λόγος που ακόμη και σήμερα συναντάμε ειδικότητες στο μεταίχμιο της ψυχολογίας με τις άλλες επιστήμες όπως η ψυχο-παιδαγωγική κ.α.

Συνήθως για συμπτώματα εξωτερικές παθήσεις των οποίων τα αίτια ήταν εμφανή και θα λέγαμε σήμερα πως δεν διαφαίνονταν άμεση συσχέτιση με την προσωπικότητα του ίδιου του ατόμου, ο Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε την λογική των αντιθέτων (αλλοπαθητική).
Έτσι τα φάρμακα τις αλλοπαθητικής που ακολουθούν το νόμο του αντιθέτου οργανώνονται σε ομάδες φαρμάκων με βάση τα σημεία που καταπολεμούν: αντι-καταθλιπτικά, αντι-υπερτασικά, αντι-ισταμινικά, αντιφλεγμονώδη κ.α.
Ενώ για τα άλλα συμπτώματα, τα μη εμφανή αίτια, τα πιο εσωτερικά δηλαδή, ο Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε αυτά των ομοίων.
Τόσο η ομοιοπαθητική όσο και η αλλοπαθητική, με την έννοια αυτή, στηρίζονται στην σημειολογία λοιπόν.
Στην πορεία όμως, επειδή η ομοιοπαθητική ήταν δύσκολη και στην κατανόηση και στην εφαρμογή της (αλλά και για πολλούς άλλους και διάφορους λόγους όπως, σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, τα οικονομικά συμφέροντα) άρχισε να φθίνει και η γνώση ξεχάστηκε χωρίς όμως να χαθεί εντελώς. Αυτό μαρτυράται και από την χρήση ορισμένων πρακτικών φαρμάκων που συνέχισαν να χρησιμοποιούνται στην Ευρώπη και την ανατολή και έλκουν την καταγωγή τους από τα λεγόμενα γαληνικά φάρμακα.
Με την πάροδο των χρόνων, η επικράτηση των αλλοπαθητικών φαρμάκων γενικεύτηκε. Ακόμη περισσότερο στην σύγχρονη εποχή όπου χάρη στην εξέλιξη της χημείας και την ανάπτυξη των συνθετικών φαρμάκων η αλλοπαθητική παρουσιαζόταν ως μοναδικός δρόμος αν και όχι απαλλαγμένη ακόμη και σήμερα από τις παρενέργειες.
Αντίστοιχα στην ομοιοπαθητική, όπως είπαμε δεν προσπαθούμε να απαντήσουμε στα σημεία με το αντίθετο αλλά με το όμοιο.
Ποιό όμως είναι το "όμοιο";
Αν σ'εναν "κατά συνθήκη υγιή άνθρωπο" δίναμε μία ουσία που θα του προκαλούσε εκτός των "φυσιολογικών ορίων" το ίδιο σύνολο συμπτωμάτων (μία κατάσταση δηλαδή) που παρουσιάζει ένας ασθενής, αυτή η ουσία είναι το όμοιο που θα χορηγηθεί σ’έναν ασθενή για να επιστρέψει στην προηγούμενη κατάσταση.
Το φαρμακείο της ομοιοπαθητικής βασίζεται σε προϊόντα είτε φυτικής, είτε ζωικής, είτε ορυκτής προέλευσης.

Μετά τους χρόνους του Ιπποκράτη η τέχνη της ομοιοπαθητικής άρχισε να πέφτει σε λήθη όπως άλλωστε αυτό συνέβη και σε πολλές άλλες γνώσεις της αρχαιότητας. Τη σύγχρονη ομοιοπαθητική την οφείλουμε στον γερμανό Χανεμαν (γιατρός, φυσικός, μεταφραστής και γνώστης της αρχαίας ελληνικής γλώσσας), κάποτε έκανε μία μελέτη πάνω στο κινίνο. Αυτό χρησιμοποιούταν την εποχή του πάνω στη καταπολέμηση της ελονοσίας, ασθένεια που στα χρόνια του ήταν πραγματική μάστιγα.
Η μελέτη του αφορούσε τα ποσοστά τοξικότητας. Για να το κάνει και ελλείψει πειραματόζωων, πήρε εκείνος τις δόσεις για αρκετό καιρό. Στη συνέχεια διαπίστωσε πως ανέπτυξε τα συμπτώματα της ελονοσίας! Τότε λέγεται πως θυμήθηκε την αρχαία αρχή του Ιπποκράτη, πως δηλαδή το όμοιο θεραπεύει το όμοιο.
Με τους μαθητές του, ο Χανεμαν ξεκίνησε να κάνει μία μεγάλη έρευνα και καταγραφή ουσιών με οδηγό τις "αντιδράσεις" που παρουσίαζαν οι άνθρωποι με την χορήγηση της κάθε ουσίας και στην συνέχεια με την επιβεβαίωση ότι μία "όμοια" ουσία μπορεί να θεραπεύσει τον άνθρωπο που παρουσίαζε τα συμπτώματα. Με το τρόπο αυτό απέκτησαν την γνώση κάποιων φαρμάκων τα οποία έχουν τη δυνατότητα να ενεργοποιήσουν στον άνθρωπο τις φυσικές αντιστάσεις και μέσω αυτών να "αυτοθεραπευτεί" απαλλασσόμενος από τα συμπτώματα που τον απασχολούν και οδηγώντας τον στην ίαση.

Ο τρόπος επίσης παρασκευής και προετοιμασίας των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στην ομοιοπαθητική είναι ιδιαίτερος. Αυτό που θα πω μόνο για να μην πλατειάσω είναι το γεγονός ότι είναι τόσο "αραιωμένα" ώστε εξασφαλίζεται η "απόλυτη μη - τοξικότητα", αν μπορώ να πω και συνεπώς δεν αντενδείκνυται σε καταστάσεις όπου η συμβατική φαρμακοθεραπεία είναι απαγορευτική όπως στην περίπτωση της εγκυμοσύνης. Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες πάνω στο θέμα αλλά είναι ένα αρκετά ιδιαίτερο και ενδιαφέρον σημείο που έχει αποτελέσει κεντρικό ζήτημα πολλών συζητήσεων.

Επίσημος φορέας της ομοιοπαθητικής στην Ελλάδα νομίζω πως είναι η Σχολή του Βυθούλκα (Γιώργος Βυθούλκας, καθ. Ομοιοπαθητικής, Διευθ. και Ιδρυτής της Διεθνούς Ακαδημίας Κλασσικής Ομοιοπαθητικής, http://www.vithoulkas.com/) της οποίας η πολιτική της είναι να δέχεται μόνο Ιατρούς για σπουδές.
Ωστόσο υπάρχουν και άλλες ιδιωτικές σχολές που προετοιμάζουν θεραπευτές - ομοιοπαθητικούς. Σε κάποιες χώρες της Ευρώπης, οι ομοιοπαθητικοί θεραπευτές που δεν είναι γιατροί έχουν επισήμως άδεια άσκησης επαγγέλματος (για το θέμα βλέπε http://www.ikko.gr/index_grec.htm) ενώ στην Ελλάδα υπάρχει πραγματική ανάγκη θεσμοθέτησης και προστασίας του χώρου της εναλλακτικής ιατρικής (βλέπε: http://www.homeopathy.gr/homeopathy/protecting_alternative_medicine.html).

Επίσης, σχετικά με τα φάρμακα και την ιστορία τους, προτείνω το εμπνευσμένο και πολύ ενδιαφέρον "Ιστολόγιο του φαρμάκου" του Μανώλη Μιτάκη.

Στο επόμενο: "Η ψυχοθεραπεία και η ομοιοπαθητική. Ομοιότητες και διαφορές."