2009/02/20

Τι πιστεύουμε για τα όνειρα;





... "Σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν πόσο σοβαρά παίρνουμε τα όνειρα μας, οι ψυχολόγοι Carey Morewedge και Michael Norton των Πανεπιστημίων του Pittsburgh και Harvard αντίστοιχα μελέτησαν τη συμπεριφορά 149 φοιτητών από Πανεπιστήμια της Ινδίας, της Ν.Κορέας και των ΗΠΑ. Όπως φάνηκε από τις απαντήσεις των φοιτητών, πολλοί πιστεύουμε, ότι στα όνειρα υπάρχουν πιο σημαντικές πληροφορίες για την καθημερινή μας ζωή παρά στη συνειδητή, ξύπνια κατάσταση. Θεωρούμε δηλαδή, πως ό,τι ονειρευόμαστε, φανερώνει τι σκεφτόμαστε για τα μελλοντικά μας σχέδια και τους κοντινούς μας ανθρώπους. Λιγότεροι ασπάζονται την άποψη περί τυχαιότητας των ονείρων ή της λειτουργίας τους ως μέσο «επανεκκίνησης» του εγκεφάλου."...

Στα "ΕΠΙΚΑΙΡΑ" από το Μάνο Σιδεράκη, Βιολόγο.

Συνεχίστε την ανάγνωση του κειμένου εδώ:

Όνειρο! Και γιατί ερμηνεία;


Αυτό που θεωρώ ότι είναι το «αυτονόητο», όπως έλεγα, στην περίπτωση του ονείρου είναι η ερμηνεία.
Επίσημα, απ’όσο γνωρίζω, η επιστήμη δεν είχε ασχοληθεί με τα όνειρα πριν ρίξει σε αυτά μία ματιά ο
Freud. Παρ’όλα αυτά οι βασιλικές αυλές όπως και οι διάσημες ή σημαντικές προσωπικότητες είχαν τους βασιλικούς ή προσωπικούς «ονειροκρίτες» και αυτό από την αρχαιότητα έως και σήμερα. Τους μάγιστρους, τους σαμάνους, τους προφήτες…


Είναι γνωστά αρκετά διάσημα όνειρα όπως του Φαραώ της Αιγύπτου (η ιστορία έχει «ξεχάσει» το όνομα του αλλά όχι και το όνειρο με τις ισχνές και τις παχιές αγελάδες!). Το ίδιο αμείωτο ενδιαφέρον συνεχίστηκε και στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Ανατολική και Δυτική), φτάνοντας ως και τις μέρες μας. Κι έτσι έχουν καταγραφεί όνειρα διασήμων όπως του Κωνσταντίνου Ρωμαίου αυτοκράτορα, της Αγία Ελένης, του Ντε Καρτ (Καρτέσιου), του Νίτσε και πολλών άλλων. Η ιστορία έχει καταγράψει τις προσωπικότητες αυτές και τα όνειρά τους.
Θα μπορούσαμ να φέρουμε πολλά παραδείγματα και ιστορικές αναφορές για μάχες που κερδίθηκαν ή χάθηκαν, για καταστροφές που έγιναν, για γάμους ή γεννήσεις που προφητεύτηκαν και πολλά άλλα.

Συγκεκριμένα για τον Καρτέσιο, που αναφέραμε προηγουμένως, υπάρχουν αναλυτές που υποστηρίζουν πως αν αναλύσεις τα τρία διαδοχικά του όνειρα, έχεις ως άμεσο αποτέλεσμα το φιλοσοφικό του σύστημα και τις αντιλήψεις του.

Στην αρχαιότητα γνωρίζουμε ότι αρχικές μορφές ψυχοθεραπείας στηρίζονταν στην ερμηνεία των ονείρων. Και όποιος λέει «ερμηνεία των ονείρων» σκέφτεται «πρόβλεψη των μελλούμενων».

Στα Ασκληπιεία, για παράδειγμα, η ερμηνεία των ονείρων ήταν μία από τις θεραπευτικές τεχνικές, μαζί με την νηστεία, τις τελετές κάθαρσης, τον ύπνο, τα θερμά λουρτά, τις εισπνοές κ.α.

Τόσο ενδιαφέρον έχουν οι άνθρωποι στα όνειρα που από την αρχή του μεσαίωνα σχεδιάζουν και γράφουν βιβλία, τους αποκαλούμενους ονειροκρίτες!

Η πρώτη ίσως επιστημονική ματιά ήταν αυτή του Freud που και αυτός όμως… δεν απέφυγε το αυτονόητο. Ακόμη και στο τίτλο του: «Η ερμηνεία των ονείρων». Η πρώτη ελληνική μετάφραση από τα γερμανικά του κειμένου πραγματοποιήθηκε από την Μαρία Βοναπάρτη, πριγκίπισσα της Ελλάδος, θεραπευόμενη και συνεργάτιδά του, η οποία για να αποφύγει τη λέξη ερνηνεία που χρησιμοποιούταν σε ονειροκριτικά κατάστιχα, γράφει «Ερμηνευτική των ονείρων». Για να υπογραμμίσει το γεγονός ότι πρόκειται για επιστημονική τεχνική.

Ωστόσο, τόσο ο C. Jung όσο και ο S. Freud φαίνεται να επηρεάστηκαν σημαντικά από τον Έλληνα Αρτεμίδωρο ο οποίος είχε κάνει μια σημαντική μελέτη πάνω στα όνειρα και χωρίς να διεκδικεί δάφνες! Αυτός διαχώριζε τα όνειρα σε σε μη προφητικά, όπου η ψυχή απλώς θυμάται τα άγχη και τις αγωνίες της ημέρας, και σε προφητικά, τα οποία προμηνύουν τα μελλούμενα.

Ο Freud στο θεμελιώδες για την ψυχανάλυση βιβλίο αυτό αναλύει διεξοδικά το όνειρο της Ιρμα. Έκτοτε έχουν γραφτεί δεκάδες βιβλία πάνω στο ίδιο όνειρο, δίνοντας επιμέρους ερμηνείες και συμπληρωματικές.
Ακολούθησαν και άλλες αναλύσεις ονείρων των πελατών του Φροϋντ σε επόμενα βιβλία, όπως το όνειρο του «Λυκάνθρωπου».
Ο Φρόϊντ, στις αναλύσεις των ονείρων, καταφεύγει, όπως είναι φυσικό, στην κουλτούρα του θεραπευόμενου, για να αναλύσει κάποια "σύμβολα" και φυσικά σε αυτό που ονομάζει και καθιερώνει ως "τεχνική των ελεύθερων συνειρμών".

Τελικά καταλήγω στο συμπέρασμα πως, κάθε αναζήτηση των ονείρων δεν καταλήγει στα όνειρα, χωρίς να επηρεαστεί από ένα σύστημα αξιών και προκαταλήψεων που έχει καθιερωθεί. Χωρίς και πάλι, αυτό το σύστημα να είναι παγιωμένο αλλά να μεταλλάσσεται χωρο-χρονικά: από τόπο σε τόπο και από τη μία εποχή σε μία άλλη.

Όσο και αν φαίνεται περίεργο επιστημολογικά, κάθε πρόταση, θεωρία, υπόθεση (ή θέση) για τα όνειρα, που προσπαθεί να σταθεί, διεκδικώντας μία κάποια εγκυρότητα, είναι προκατειλημμένη από τα ίδια τα όνειρα: πως αλλιώς να μιλήσεις για τα όνειρα χωρίς να μιλήσεις γι’αυτά;
Πρακτικά δηλαδή η φροϋδική θεωρία για τα όνειρα ανοίγει έναν δρόμο, οποίος έχει ήδη προσχεδιαστεί από τα όνειρα, και οδηγεί μέσα από αυτά για να καταλήξει στα ίδια τα όνειρα.
Αφετηρία, μέσο και σκοπός είναι τα ίδια: τα όνειρα!

Το αυτονόητο είναι εδώ: όταν ο Φροϋντ διεκδικεί την ανακάλυψη ότι τα όνειρα αποτελούν τη
"Βασιλική οδό για το ασυνείδητο" δεν έχει πρώτα αναρωτηθεί αν ερμηνεύονται τα όνειρα! Ο Φροϋντ δεν το κάνει γιατί... πολύ απλά δεν πιστεύει πως τα όνειρα έχουν μία αιτία. Εκτός πάλι και δεν μπορούσε να απαντήσει σε αυτό το γιατί και για το λόγο αυτόν αποφεύγει το άτοπο της ερώτησης.

Τι πιστεύει ο ίδιος για το όνειρο;
«Το όνειρο δεν είναι αφ’εαυτού του κανενός είδους κοινωνική έκφραση, κανένα μέσο επικοινωνίας»... «Είναι ξένο και αγνώριστο», γράφει ο Φροϋντ.

Όπως και να ΄χει, η ουσία είναι πως αν ισχύουν τα παραπάνω τότε η «Ερμηνεία των ονείρων» γράφτηκε για να αποδείξει εντέχνως πως τα όνειρα δεν έχουν ερμηνεία.
Τότε όμως τι αναλύει αν όχι τα όνειρα, όπως πιστεύει ο περισσότερος κόσμος σε αυτό που διαβάζει;

Τον ονειρευόμενο!

"Ερμηνεύει"το όνειρο μέσα από ένα ρόλο ή μια σχέση αν προτιμάτε. Το ρόλο και την ειδική σχέση του ψυχοθεραπευτή που του έχει αναθέσει ή αναγνωρίσει ο άλλος (ο θεραπευόμενος).
Έξω δηλαδή από μία σχέση «η ερμηνεία του ονείρου» δεν έχει νόημα.


Όπως ακριβώς οι άνθρωποι που μου χάρισαν τις ονειρικές στιγμές τους απλόχερα επειδή είμαι ψυχολόγος και αναγνωρίζουν μέρος τους ρόλου μου στα όνειρα!
Και αυτή την αλήθεια την διαισθάνωνται, γι’αυτό και παράλληλα μου αναφέρουν κάποια σημεία για την κατάστασή τους, τις σχέσεις τους, τις ανυσυχίες τους, τα συναισθήματά τους κλπ.

Με τον ίδιο τρόπο θα ρωτούσαν έναν σοφό, σε άλλη κουλτούρα ή και άλλη εποχή, έναν μάγο, έναν σαμάνο, έναν φίλο ή έναν συγγενή που γνωρίζει από αυτά κλπ


Καταλήγοντας, ο Φρόϋντ χρησιμοποιεί τα όνειρα ως υλικό. Και με την τεχνική των ελεύθερων συνειρμών το εμπλουτίζει. Κάνει τις απαραίτητες συνδέσεις. Αναλύει και μελετά του μηχανισμούς (μηχανισμούς άμυνας, για τους οποίους μπορούμε να μιλήσουμε κάποια στιγμή) με τους οποίους (και τους οποίους) ο "ξύπνιος άνθρωπος" αναγνωρίζει ή όχι ("βλεπει" δηλαδή) τις ονειρικές του παραστάσεις, όπως αυτές διαμορφώθηκαν μέσα από την προσπάθειά του να επικοινωνήσει σ'εναν άλλο άνθρωπο το όνειρό του.

Μέσα από την ερνημεία των ονείρων, στόχος του είναι να κατανοήσει δηλαδή τους αμυντικούς μηχανισμούς και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο θεραπευόμενος.