2008/11/19

Τι είναι φυσιολογικό;

Ρωτάει η Βούλα από Ηράκλειο

Δύσκολο να εξηγηθεί σε λίγες γραμμές αλλά θα προσπαθήσω, έστω και αν αυτό μπορεί να φανεί κάπως γενικό. Άλλωστε δεν θέλω, όπως έχω πει να δίνω προσωπικές απαντήσεις μέσα από τις αναρτήσεις.
Δεν είναι σπάνιες οι φορές που, ως ψυχολόγος, έχω απέναντί μου ανθρώπους που αναρωτιούνται τι είναι φυσιολογικό, προσπαθώντας να κατανοήσουν πως και γιατί αντιμετωπίζουν τα προβλήματα (ή τις δυσκολίες) τα οποία τους ώθησαν να ζητήσουν την συνάντηση αυτή.
Δεν αναρωτιούνται γενικά αλλά προσπαθούν να καταλάβουν πως από μία κατάσταση Α, που θεωρούσαν ως φυσιολογική, βρέθηκαν σε μία κατάσταση Β, στην οποία αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες δυσκολίες, οι οποίες τους μοιάζουν ανυπέρβλητες.
Αντιλαμβάνονται δηλαδή την ανθρώπινη ζωή ως μία συνέχεια μέσα στην οποία προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στην υγεία και την ασθένεια, αυτό που θεωρούν ως φυσιολογική κατάσταση και το αντίθετό του.
Έχουν πολύ δίκιο αφού, αυτό που μας κινητοποιεί, για να ελέγξουμε την κατάστασή μας είναι η αίσθηση του ότι κάτι άλλαξε (ως γενική εικόνα του εαυτού μας ή με ενδείξεις στα χέρια μας όπως κάποιες ενοχλήσεις ή τα αποτελέσματα κάποιων εξετάσεων ή από ένα γεγονός που συνέβη κ.α.). Ότι στην προηγούμενη κατάσταση ήταν πιο ομαλά τα πράγματα.
Απλοϊκά δηλαδή, αλλά όχι λανθασμένα, μπορούμε να πούμε πως όταν για μία σημαντική χρονική στιγμή η πλάστιγγα γέρνει προς την ασθένεια, προκύπτει η ανάγκη κατανόησης της κατάστασης και αντιμετώπισης.Η αίσθηση βέβαια του «φυσιολογικού» είναι υποκειμενική στο κάθε άτομο.

Υπάρχουν όμως με σιγουριά αντικειμενικά κριτήρια που μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε νωρίς την κατάσταση και να βοηθηθούμε.
Συγκεκριμένα για την ψυχική υγεία μπορούμε να πούμε πως είναι μία κατάσταση όπου το άτομο αισθάνεται ψυχική ευεξία, παίρνει ικανοποίηση από τις δραστηριότητές του και τις αποδόσεις του στους διάφορους τομείς ενασχόλησής του, έχει σταθερές και εξελισσόμενες διαπροσωπικές σχέσεις, είναι αυτόνομο και ικανοποιητικά ανεξάρτητο από τους άλλους και τον κοινωνικό του περίγυρο.
Επίσης, μιλάμε για ψυχική υγεία όταν αυτά τα χαρακτηριστικά που αναγνωρίζει στον εαυτό του είναι η αισιοδοξία, η ασφάλεια, η ανεξαρτησία, η αυτοεκτίμηση, η ικανοποιητική έκφραση των συναισθημάτων του και ο έλεγχος των συγκινήσεων, η ικανότητα δημιουργίας διαπροσωπικών σχέσεων και η ικανότητα λήψης αποφάσεων.
Τέλος, πως όλα τα παραπάνω είναι σταθεροποιημένα ή δεν γνωρίζουν σημαντικές διακυμάνσεις στο χρόνο και για σημαντικά χρονικά διαστήματα, τότε μπορούμε να πούμε πως βρίσκεται σε μία κατάσταση ισορροπίας.
Ίσως θεωρήσουμε πως το άτομο αυτό, όπως περιγράφεται παραπάνω είναι το ιδανικό. Αλλά, με τα κριτήρια αυτά μπορούμε να κατανοήσουμε ευκολότερα τους στόχους μας, έτσι ώστε η φυσιολογικότητα να είναι μία κατάσταση μέσα στην οποία το άτομο τείνει να τους επιτύχει. Ένα τέτοιο ικανοποιητικά οργανωμένο και ισχυροποιημένο άτομο, από πλευράς ψυχικής υγείας, είναι ένας άνθρωπος που αντέχει στις ψυχοπιεστικές συνθήκες, όταν δηλαδή η πραγματικότητα του αρνείται την επίτευξη των προσωπικών του στόχων που αποβλέπουν στην ικανοποίηση των αναγκών του.
Βέβαια, όταν μιλάμε για «συνθήκες», πρέπει επίσης να υπογραμμίζουμε πως υπάρχουν καταστάσεις οι οποίες είναι τόσο ισχυρά πιεστικές που μειώνουν τις αντοχές και μπορούν να ξεπεράσουν τις δυνάμεις μας, κυρίως δε όταν συνυπάρχουν. Παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την συναισθηματική μας κατάσταση και τη διάθεσή μας μπορεί να πηγάζουν από την λειτουργία της οικογένειας και του ευρύτερου κύκλου των διαπροσωπικών μας σχέσεων. Επίσης, γεγονότα που βιώνονται ως απώλεια ή απειλή όπως ο χωρισμός, ο θάνατος προσφιλών μας, η κλοπή, η ανεργία, και γενικότερα η δραστική μείωση της ποιότητας ζωής μας που μπορεί να ολισθήσει σε μία κατάσταση συρρίκνωσης του κοινωνικού μας δικτύου, του βιωτικού μας επιπέδου κ.α.
Η ασθένεια στην ψυχική σφαίρα, παρουσιάζεται όπως και όταν αρρωσταίνουμε στο σώμα μας, δηλαδή με συμπτώματα. Αυτά, περιορίζουν σημαντικά τη λειτουργία της σκέψης μας, της αντίληψής μας, του συναισθήματος και της βούλησής μας. Αρκετές φορές, ανάλογα τη φύση του προβλήματος, αλλά όχι πάντα, τις εκπτώσεις αυτές, τα άτομα τις αντιλαμβάνονται εκ των υστέρων, μέσα από τη συζήτηση με κάποιον πολύ έμπιστο άνθρωπό του και σε βάθος συνήθως μέσα από την ψυχοθεραπευτική προσέγγιση.

Συχνά, επειδή στον άνθρωπο οι ψυχικές λειτουργίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τις σωματικές μας λειτουργίες, η κατάσταση εκφράζεται μέσα από το σώμα.
Τέλος, ένα επιπλέον κριτήριο που λαμβάνω υπ’όψη μου, προσωπικά, έστω και αν δεν είναι της παρούσης να αναλυθεί: θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε κανόνα του ισότιμου και αφορά την μετάθεση ενός μεγάλου κομματιού άγχους από μία άλλη πηγή και τον εστιασμό του σε ένα άλλο πρόβλημα. Η ιδέα αυτή προκύπτει από την παρατήρηση πως κάποια άτομα, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες αντιδρούν υπερβολικά έντονα σε ένα θέμα που δεν του αρμόζει. Βλέπουν δηλαδή την καταστροφή εκεί που δεν συντρέχουν αντικειμενικοί λόγοι.
Θα μπορούσαμε επίσης κάποια στιγμή να μιλήσουμε για τους "χρυσούς κανόνες των συναισθημάτων", που αν και είμαι αντίθετος με τους "κανόνες", δεν έχω καταφέρει σε αυτόν να βρω ψεγάδι... ακόμη! (πρόκειται για του μπαμπα-Aristote βλέπετε!)
Μπορείτε όμως να με βοηθήσετε!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου